Column Henk Nugteren nr. 200

COMPRESSIEKOUSEN

Kniekousen dragende atleten zijn een normaal beeld bij wedstrijden en trainingen. Ze hebben geen last van koude benen of vinden het charmanter staan, het gaat om betere prestaties. Compressiekousen zitten strak en dat verbetert bloedsomloop, vermindert vochtophoping en verkleint de impact van elke stap, met als resultaat betere prestaties en minder blessures.

Zijn prestaties beter en blessures minder voorkomend bij compressiekousendragers? Alleen wetenschappelijk onderzoek kan hierop een antwoord geven. Een studie van Utrechtse wetenschappers in 2024 toonde aan dat het niet hielp tegen blessures, evenmin was er een significant verschil tussen prestaties met of zonder compressiekousen. Vanwaar dan toch die kousen? Een onderzoeker van het Erasmus MC stelt dat atleten gevoelig zijn voor reclame. Een aannemelijk marketingverhaal van producenten en verkopers leidt al snel tot aankoop.

Is dat erg? Baat het niet dan schaadt het niet? Al in 2020 kwam uit een studie van het Erasmus MC naar voren dat er een verhoogd risico op achillespeesblessures kan optreden bij het dragen van taps toelopende kousen vanaf de knie, via stevige kuitspieren, naar een slanke enkel. Simpele mechanische principes verklaren dat er dan stuwing rond de enkel kan optreden, met vochtophoping en achillespeesblessures tot gevolg.

Wat zegt de ervaringsdeskundige erover? Bas van Hooren, bewegingswetenschapper en onderzoeker aan de Universiteit van Maastricht en met een persoonlijk record van 28:41 op de 10 km, mag met recht een ervaringsdeskundige worden genoemd. In de Volkskrant van 11 januari vertelt hij in het begin van zijn atletiekcarrière compressiekousen te hebben gedragen, die hij na een half jaar in de prullenbak gooide. Een spier vervormt om effectief te zijn, maak maar eens een vuist en kijk naar de spierballen in je bovenarm. Compressiekousen werken dat tegen, een negatief effect, dat mogelijk gecompenseerd wordt door het positieve effect van verbeterde bloedsomloop. Als die effecten elkaar opheffen is het netto resultaat vrijwel nihil. Het gebruik van de kousen ná het sporten kan voor een sneller herstel zorgen, maar van Hooren betwijfelt of dit wenselijk is. De trainingsleer is gebaseerd op een schadeprikkel die nodig is voor spieropbouw. Herstel je te snel, dan krijg je minder adaptatie en daardoor minder trainingseffect.

Zelf heb ik de beperking van de spieren om te kunnen vervormen als uiterst hinderlijk ervaren. Vanwege een trombosebeen kreeg ik voor een half jaar klassieke steunkousen aangemeten. Die kousen geven een hogere compressie dan de sportkousen en ik deed ze al snel uit voor een rondje hardlopen. Waarom zou je maatregelen nemen tegen trombose op het moment dat je hartslag rond de 150 ligt?

Een van mijn vroegere trainingsmaatjes, Harold Herzog, is ontwikkelaar van de bekende Herzog compressiekousen, die in tegenstelling tot sommige andere merken, op medische principes gebaseerd en geproduceerd zijn en bovendien op maat kunnen worden aangemeten.

Wil je hoe dan ook compressiekousen dragen, zelfs als het effect alleen psychologisch zou zijn, zorg dan altijd voor perfecte pasvorm en kies voor op maat gemaakte kousen in plaats van confectiematen te gebruiken. Dit voorkomt te veel of te weinig compressie, zelfs de kuiten van linker- en rechterbeen kunnen in omvang verschillen.